శత్రువులు” నాలుగు రకాల శత్రువుల నుంచి “ముముక్షువు” అనబడేవాడు తనను తాను రక్షించుకోవాలి, అవి – 1) భయం 2) పరిమితజ్ఞానం 3) సిద్ధుల ద్వారా వచ్చే అహంకారం 4) వృద్ధత్త్వపు భావనలు “భయం” ముముక్షువు యొక్క మొదటి శత్రువు ముముక్షువు ముందుగా అన్నిరకాలయిన భయాలనూ జయించాలి అప్పుడే “జ్ఞానం” అన్నది మొలకెత్తుతుంది. అయితే, ప్రాథమిక, పరిమిత జ్ఞానాన్నే “పూర్ణజ్ఞానం” అనుకునే ప్రమాదం ఎప్పుడూ ఉంటుంది. “పరిమిత జ్ఞానం” అన్నదే ముముక్షువు యొక్క రెండవ శత్రువు ఆ గండం నుంచి తప్పించుకోగలిగితే సిద్ధులు సంక్రమిస్తాయి సిద్ధులు సంక్రమించి గర్వం సంభవిస్తే అది తిరిగి పతనానికి దారి తీస్తుంది. సిద్ధులను సంపాదించి తీరాలి; అయితే గర్వం రాకుండా మనల్ని మనం కాపాడుకోవాలి. “సిద్ధుల ద్వారా వచ్చే అహంకారం” అన్నదే ముముక్షువు యొక్క మూడవ శత్రువు. అది జయించిన తరువాత కూడా చిట్టచివరి వరకూ, అంటే జీవితంలో ఆఖరి శ్వాస తీసుకునే వరకూ, అలసటకు – అంటే “వృద్ధత్వ భావన”లకు ఎప్పుడూ లోను కారాదు “వృద్ధత్వపు భావన” అనేది ఒకానొక ముముక్షువు యొక్క అంతిమ శత్రువు. భయం, పరిమిత జ్ఞానం, సిద్ధులు సృష్టించే అహంకారం, వృద్ధత్వ భావనలు .. ఈ శత్రువులను నాల్గింటినీ, వరుస క్రమంలో, చకచకా జయించాలి; ఆఖరి శ్వాస వరకూ శత్రువుల బారి నుంచి రక్షించుకుంటూ ఉండాలి.🌹

ఋషి పంచమి.

భాద్రపద శుద్ధ పంచమిని రుషి పంచమిగా వ్యవహరిస్తారు. ఆరోజున అత్రి, కశ్యప, భరద్వాజ, గౌతమ, వశిష్ట, విశ్వామిత్ర మహర్షుల గురించి ఒక్కసారైనా తలచుకోవాలని చెబుతారు పెద్దలు. అరణ్యవాసంలో సీతారాములకు అభయమిచ్చినవాడు అత్రి మహర్షి. సాక్షాత్తూ శ్రీహరినే పుత్రునిగా పొందిన మహానుభావుడు. సీతారాములకు చిత్రకూటానికి దారి చూపినవాడు భరద్వాజ మహర్షి. తన భార్య అహల్య ద్వారా రామునికి తన తప:ఫలాన్ని అందింపజేసిన మహారుషి గౌతముడు. రాముని గురువు విశ్వామిత్రుడు. కులగురువు వశిష్టుడు. విష్ణువు అంశావతారమైన పరశురాముని కన్న తండ్రి జమదగ్ని మహర్షి. దశావతారాల్లో ఒకటైన వామనుడి జనకుడు కశ్యపమహర్షి. రుషిపంచమినాడు రామాయణం చదివితే ఈ మహర్షులందరినీ తలుచుకున్నట్టే.

సప్తఋషి ధ్యాన శ్లోకములు :

కశ్యప ఋషి : కశ్యపస్సర్వ లోకాఢ్యః సర్వ శాస్త్రార్థ కోవిదః| ఆత్మయోగ బలేనైవ సృష్టి స్థిత్యంత కారకః||
ఓం అదితి సహిత కశ్యపాయ నమః||

అత్రి ఋషి : అగ్నిహోత్రరతం శాంతం సదావ్రత పరాయణమ్| సత్కర్మనిరతం శాంత మర్చయే దత్రిమవ్యయమ్|| ఓం అనసూయా సహిత అత్రయేనమః||

భరద్వాజ ఋషి : జటిలం తపసాసిద్ధం యఙ్ఞ సూత్రాక్ష ధారిణమ్| కమండలు ధరం నిత్యం భరద్వాజం నతోస్మ్యహమ్|| ఓం సుశీలా సహిత భరద్వాజాయ నమః||

విశ్వామిత్ర ఋషి : కృష్ణాజిన ధరం దేవం సదండ పరిధానకమ్| దర్భపాణిం జటాజూటం విశ్వామిత్రం సనాతనమ్|| ఓం కుముద్వతీ సహిత విశ్వామిత్రాయనమః||

గౌతమ ఋషి : యోగాఢ్యః సర్వభూతానాం అన్నదానరతస్సదా| అహల్యాయాః పతిశ్శ్రీమాన్ గౌతమస్సర్వ పావనః|| ఓం అహల్యా సహిత గౌతమాయనమః||

జమదగ్ని ఋషి : అక్షసూత్ర ధరం దేవం ఋషీనామధిపం ప్రభుమ్| దర్భపాణిం జటాజూటం మహాతేజస్వినం భజే|| ఓం రేణుకా సహిత జమదగ్నయే నమః

వసిష్ఠ ఋషి : శివధ్యాన రతం శాంతం త్రిదశైరభి పూజితమ్| బ్రహ్మసూనుం మాహాత్మానం వసిష్ఠం పూజయేత్సదా|| ఓం అరుంధతీ సహిత వసిష్ఠాయ నమః||

కశ్యపత్రి ర్భరద్వాజో విశ్వా మిత్రోథ గౌతమః| వసిష్ఠో జమదగ్నిశ్చ సప్తయతే ఋషయస్తథా||
సప్తఋషిభ్యో నమః